UTJECAJ SRODNICA U SPLITSKOME GOVORU NA RAZVOJ RECEPTIVNE KOMPETENCIJE KOD TALIJANSKIH IZVORNIH GOVORNIKA

In accordance with research of crosslinguistic influences occurring on the lexical level, which bears witness to a greater initial comprehension of unfamiliar foreign language vocabulary on the basis of crosslinguistic similarities (Browne, 1982; Palmberg, 1985; Ringbom, 2007; Jarvis & Pavlenko, 2008; Rast, 2008, 2010), we have focused on the role of cognates - semantically related words, sharing phonological and/or orthographic forms in two or more languages, as defined in the psycholinguistic literature (Hammer, 1975; Browne, 1982; Carroll, 1992; Daulton, 2008). We have examined the effect of the lexical transparency of two typologically distinct idioms - the Italian language and the Split idiom, characterised by the presence of Italian loanwords, on native speakers of Italian. The examinees were subjected to a vocabulary test which aimed to show their level of understanding of 60 separate words from the Split idiom. Form and content were the parameters of similarity for the selection of the word samples. The examination was undertaken by means of translation into L1 following the research conducted by Rast (2010) and Uchida (2007). The hypothesis of this research was that the participants would, while determining meaning, use interlinguistic information from their L1. It was also assumed that the key element in the initial understanding would be the orthographic similarity of words in the Italian language and words in the Split idiom. The acquired information confirmed the abovementioned hypotheses.U skladu s istraživanjima međujezičnih utjecaja na leksičkoj razini koja svjedoče o olakšanome inicijalnom razumijevanju nepoznatoga vokabulara na osnovi srodnica, u radu se istražuje učinak leksičke transparentnosti talijanskoga jezika i splitskoga govora, uvjetovane prisutnošću talijanskih posuđenica u splitskome idiomu, na inicijalno razumijevanje riječi u splitskome govoru kod izvornih govornika talijanskoga jezika. Upotrijebljen je prijevodni test na temelju 60 riječi splitske čakavštine koje su zastupljene i u testu kojemu su podvrgnuti hrvatski ispitanici, sa svrhom ustanovljivanja svijesti o leksičkoj transparentnosti i bliskosti talijanskoga jezika i splitskoga govora kod talijanskih srednjoškolaca. Budući da je kod talijanskih izvornih govornika kao varijabla koja je mogla utjecati na uspješnost u pretpostavljanju značenja isključen direktan kontakt s oblicima karakterističnim za splitski govor, krenuli smo u istraživanje s pretpostavkom da će se kao ključan faktor u otkrivanju pokazati ortografska sličnost riječi na talijanskome jeziku i riječi splitskoga govora, te smo navedenu pretpostavku i potvrdili. Evidentno je kako navedeni podatci idu u prilog transparentnosti talijanskoga leksika i leksika splitskoga govora, odnosno potvrđuju uzajamno razumijevanje dvaju idioma na leksičkoj razini

COMPARATIVE ANALYSIS OF A SPECIFIC TYPE OF LEXICAL COLLOCATION (LIGHT VERB + NOUN) IN CROATIAN, ITALIAN AND ENGLISH LANGUAGE AND ITS USE IN CLASSROOM TEACHING OF LEXIS

The aim of this paper is to provide an overview and the analysis of collocations, one of the most significant aspects of idiomatic use of language. A special emphasis has been put on a comparative review of the most common Light Verb Constructions consisting of light verbs (cro. lagani glagoli, ital. verbi supporto) and nouns in Croatian, English and Italian language. The aforementioned construction is chosen since it is extremely common in the early stages of language acquisition. Moreover, the aim of the conducted contrastive analysis has been to determine overlaps in order to use the examples of positive transfer in teaching lexis (English/Italian – L2), as well as to prevent negative interference such as false analogies. The research is based on the assumption that the number of completely concordant collocations taught in the early stages of foreign language acquisition is limited. Thus, prompt detection and putting emphasis on their relevance is essential. Following the discussion of the results of the contrastive analysis, the relevance of teaching collocations, i.e. presenting the most common collocations simultaneously with new vocabulary will be stressed. In accordance with the above­mentioned, we believe that collocational approach is the most useful and effective in teaching languages

L’idioma locale e i principi stilistici

U tekstu se analiziraju prijevodi Kronike o našem malom mistu Miljenka Smoje napisane na čakavici i prevedenoj na talijanski standard te Le baruffe chiozzotte Carla Goldonija, prevedene na čakavštinu. Autorice u prvom analiziranom djelu problematiziraju izbor ciljnog jezika, odnosno zanimaju se u kolikoj se mjeri standardom uspjelo zadržati izvorni stil i je li djelo odabirom standarda osiromašeno. Posebno je zanimljiva usporedba prijevoda socio-kulturoloških elemenata, te adaptacija karakterističnog Smojinog humora. Nasuprot tome Ivo Tijardović priređuje na čakavštinu prevedenu varijantu Goldonijeve komedije Le baruffe chiozzotte koja je kasnije poslužila kao predložak za preradu na viški, kvarnerski i dubrovački govor. Usporedbom idioma u spomenutim prijevodima, izražava se stav da je korištenje organskog idioma jedino ispravno, kako zbog leksičkih podudarnosti, tako i zbog niza stilema s lakoćom prenosivih zavičajnim govorom. Nameće se zaključak da je upotreba organskog idioma upravo proporcionalna bogaćenju jezika, dok se njegovim nekorištenjem jezik osiromašuje, odnosno da je uporaba dijalekta u prijevodu nužna kako bi se bez gubitka posredovao kulturološki kontekst i izvorni elementi stila.The paper analyses the translated texts of two Mediterranean authors, Miljenko Smoje and Carlo Goldoni, focusing in particular on the ability of translators to preserve the original stylistic, and in particular features of buffoonery in the Chronicle of our little place and Le baruffe chiozzotte. The examined texts were originally written in local dialects, in Chakavian and respectively in Venetian idiom, preserving wit and sceneries, as well as the humour and features of the local mentality, typical for Mediterranean comunities. Miljenko Smoje chooses the Chakavic idiom, spoken mainly in the locality of Split, considering the standard to be artificial, whereas the translator of the Chronicle Antonio Ingravalle, decides to replace the local idiom with the standard Italian. On the other hand, Ivo Tijardović chooses the Chakavian, again spoken in the Dalmatian Split, to translate Goldoni’s Le baruffe chiozzotte. Being a great success, it was afterwards adapted onto the dialect of Vis, Kvarner and Dubrovnik. The authors of the paper examined to what extent the standard succeeded in keeping the original style, and if the translation was impoverished by the selection of standard, arguing that keeping the dialect in translation could have been a better option. The deviations in the transfer of important elements of style, with emphasis on the original features of humour written in Smoje’s native vernacular of Split, seem to be particularly interesting. The selection of local dialects in Le baruffe chiozzotte, on the other hand, was a more fortunate choice, and contributed to better reception by the local audience. By examination and comparison of the two texts, the conclusion could be drawn, that only the use of the vernacular, both because of the lexical correspondence and the stylistic features, seem to be the correct choice for conveyance of the idiomatic elements. The original vernacular, with rich stylistic expressiveness, is typical for the Mediterranean environment, which makes it a natural choice for conveyance of cultural context and original stylistic features contained in the source languages they are being translated from.Il contributo si propone di esaminare la traduzione dell’opera Cronaca del nostro piccolo paese di Miljenko Smoje, scritta originariamente in dialetto ciacavico e tradotta in italiano standard, e quella di Le baruffe chiozzotte di Carlo Goldoni in dialetto veneziano, trasportata in ciacavico della Dalmazia centrale. Le autrici, nel caso dell’opera di Smoje, si focalizzano sulle scelte linguistiche e stilistiche nella lingua di arrivo, verificando se nella versione standard si sia mantenuto lo stile originale, in particolar modo le sfumature idiolettiche e/o locali, o si sia impoverita la ricchezza stilistica dell’originale. Particolarmente interessanti risultano il confronto tra la traduzione e l’originale in rispetto agli elementi socio-culturali e il trasferimento linguistico dell’umorismo caratteristico di Smoje. Le baruffe chiozzotte raggiunsero per la prima volta una parlata nazionale croata grazie a Ivo Tijardović che negli anni quaranta del secolo scorso redasse la versione delocalizzata e tradotta in ciacavico della Dalmazia centrale. La sua versione diventa poi modello per la redazione nel dialetto di Lissa, Quarnero e Ragusa da parte dei gruppi teatrali locali. In seguito a un confronto tra le varianti degli idiomi locali di partenza con le loro rispettive traduzioni, si contestualizza la ricorrenza alla parlata locale nel voler trasmettere un testo dialettale, a partire dall’adattamento e la concordanza lessicale, delle caratteristiche sociolinguistiche originate dai fenomeni sociali per giungere agli stilemi culturospecifici che caratterizzano un idioma locale. Si conclude spiegando che l’uso dell’idioma locale contribuisce all’arricchimento della lingua, mentre l’impiego del dialetto nella traduzione risulta necessario per mediare senza danni gli elementi originali dello stile, come anche il contesto culturale

The written production of students learning Croatian as a FL: examples of negative transfer from Italian

Sažetak U radu je prikazano istraživanje čiji je cilj ustanoviti pogreške kod talijanskih izvornih govornika tijekom pisane produkcije na hrvatskom kao stranom jeziku s posebnim osvrtom na odstupanja uvjetovana negativnim prijenosom iz materinskog jezika. Iako se zbog složenosti hrvatskog pravopisa i padežnog sustava predviđa općenito najveći broj pogrešaka na pravopisnoj, fonološkoj i morfološkoj razini pogreške uzrokovane interferencijom dvaju jezika očekuju se ponajviše na sintaktičkoj razini, u smislu pogrešnog strukturiranja rečenica, stoga su sastavljeni zadaci koji ciljano testiraju tu sposobnost. Uz analizu pogrešaka na osnovu testova proveden je i intervju s nastavnicima koji podučavaju ispitanike. Provedeno istraživanje potvrdit će pretpostavku da će se najveći broj prijenosnih odstupanja zateći prilikom uporabe enklitika i pri primjeni pravila za red riječi u rečenici svojstvenih hrvatskom jeziku. Odabrani istraživački problem relevantan je jer bi se rezultati mogli primijeniti u praksi, odnosno, u nastavi hrvatskog kao stranog jezika.This work presents research designed to identify the errors made by native Italian speakers writing in Croatian as a foreign language. Stimulated by the experience of teaching Croatian as a foreign language and preliminary research among 15 Anglo-Saxon the authors were interested as to which errors would appear among 60 examinees of Italian nationality who study Croatian at three universities in Italy. It is expected that errors will appear at the level of phonology, morphology and syntax, with special attention being directed to deviations conditioned by the negative transfer of the mother tongue. Also anticipated is the incorrect structuring of sentences in the sense of word order, so that the compiled tasks are designed to test this capability. Alongside the analysis of errors on the basis of tests, interviews are conducted with the teachers who instruct the examinees. The research carried out will confirm the supposition that the greatest number of transferred deviations will occur in relation to the use of enclitic words and in the application of rules for the sequence of words in a sentence peculiar to the Croatian language. The chosen research problem is relevant in the sense that the results could be applied in practice

Upotreba autentičnih materijala u nastavi talijanskoga kao stranoga jezika za hrvatske izvorne govornike

Il presente lavoro intende esaminare la percezione di diversi tipi di materiali autentici dal punto di vista di 158 discenti dell’italiano come lingua straniera e l’importanza che questi materiali assumono nell’insegnamento dell’italiano come lingua straniera a Spalato. La ricerca è stata condotta con l’ausilio di un questionario, appositamente realizzato, contenente 17 domande a scelta multipla. I dati raccolti sono stati analizzati utilizzando il programma statistico SPSS. Gli obiettivi della ricerca sono stati: dimostrare quanto spesso vengono utilizzati i materiali autentici nell’insegnamento della lingua italiana, quali tipi di materiali sono usati di più e quali di meno, se gli alunni preferiscono i materiali autentici rispetto ai libri di testo, e se pensano di ricavarne un’utilità pratica. I risultati della ricerca, che evidenzia un uso insufficiente e spesso non del tutto adatto alle esigenze degli discenti, potrebbero essere applicati all’insegnamento dell’italiano LS.Rad istražuje upotrebu autentičnih materijala u nastavi talijanskoga kao stranoga jezika na uzorku jedne srednje, jedne osnovne škole i jedne privatne škole u Splitu. Kao instrument korišten je upitnik sastavljen od 17 pitanja višestrukog izbora, kreiran isključivo za potrebe ovoga istraživanja, a dobiveni podaci obrađeni su korištenjem statističkog programa SPSS. Cilj istraživanja je ispitati stav 158 ispitanika – učenika triju škola – prema količini i učestalosti upotrebe, kao i prema repertoaru i kvaliteti autentičnih materijala korištenih od strane nastavnika. Svrha je i steći uvid u procjenu učenika o korisnosti pojedinih oblika tih materijala te odrediti one koje učenici smatraju najzanimljivijim i najdjelotvornijim. Spoznaje do kojih se došlo ispitivanjem mogu pridonijeti osvješćivanju nastavnog kadra o potrebama i preferencijama različitih profila i uzrasta učenika kako bi se, u skladu s time, pristupilo prilagođenom i redovitom uvršćivanju autentičnih materijala u nastavu talijanskoga kao stranoga jezika

Carnivalesque motives in the theatre of Enrico Cavacchioli

Enrico Cavacchioli, svojedobno iznimno poštovan novinar, pjesnik i dramatičar, futurist i predstavnik grotesknog teatra, u suvremenim se antologijama i kritikama gotovo i ne spominje. Cavacchiolijev se teatar bavi istraživanjem dramske simbolike i analizom antijunaka koji gube kontakt sa stvarnošću supostavljajući sna i javu. Cavacchiolijeve maske su izraz sarkazma, osjećaj suprotnosti, pobune, samostalnosti te impulsivnosti kojim ovaj pisac gleda na život i kazalište kao na njegovu najprirodniju projekciju. S obzirom na to da je u karnevalu i pod maskama sve dozvoljeno, u tom se ozračju lakše dade opisati osobna i kolektivna tragedija pojedinca kojega društvo spriječava da bude ono što jest. Cavacchiolijev teatar, uz ispreplitanje toposa i drugačiju viziju svijeta, intelektualnu radoznalost i želju za eksperimentiranjem, karakterizira i snažan osjećaj individualizma i anarhizma. Njegov nemiran duh jasno stavlja do znanja da istodobno želi biti svugdje i nigdje, biti sudionikom svih događaja, osobno i preko svojih likova, po vlastitim pravilima ili, bolje, bez ikakvih pravila. U konačnici, valja reći, da se ta ista dramaturgija može pohvaliti originalnim i inovativnim izričajem i otklonom od klasične strukture otočenteskne drame, što je Cavacchiolija svojedobno i svrstalo u pionire novog teatra.Enrico Cavacchioli, once a renowned journalist, poet and playwright, is barely mentioned in contemporary anthologies or critical surveys. Once a highly respected representative of the Futurist movement, along with being one of the most prominent representatives of the Grotesque theatre, he is now almost completely neglected by critics. Cavacchioli’s theatre brims with symbols and it offers ingenious theatrical solutions and responses to the incompetence heroes have in coping with an inconstant reality. Cavacchioli’s masks are merely the expressions of the author’s sarcasm in relation to life in general and theatre as its projection. The carnival and masks provide cover for all types of behavior of the protagonists. It appears much easier, therefore, to analyze the individual and collective tragedy of the protagonists, prevented by the society to act or behave at will, within a carnivalesque environment. Cavacchioli’s masks, therefore, offer a wide range of sarcastic and realistically direct images of life, a sensation of diversity and impulsivity, and above all, of freedom. Cavacchioli’s theatre is primarily characterized by a strong sensation of anarchism, offering unexpected solutions to the dramatic conflicts in a wide set of topics, in particular in relation to the perception of a deformed reality. Cavacchioli leaves the impression of a curious author who wants to be omnipresent, yet absent; of an author who wants to participate, yet be discretely left aside; of an author whose theatre is original and innovative; and finally, of an author who undoubtedly contributed to the development of a new concept of theatre between the two World Wars

Carnivalesque motives in the theatre of Enrico Cavacchioli

Enrico Cavacchioli, svojedobno iznimno poštovan novinar, pjesnik i dramatičar, futurist i predstavnik grotesknog teatra, u suvremenim se antologijama i kritikama gotovo i ne spominje. Cavacchiolijev se teatar bavi istraživanjem dramske simbolike i analizom antijunaka koji gube kontakt sa stvarnošću supostavljajući sna i javu. Cavacchiolijeve maske su izraz sarkazma, osjećaj suprotnosti, pobune, samostalnosti te impulsivnosti kojim ovaj pisac gleda na život i kazalište kao na njegovu najprirodniju projekciju. S obzirom na to da je u karnevalu i pod maskama sve dozvoljeno, u tom se ozračju lakše dade opisati osobna i kolektivna tragedija pojedinca kojega društvo spriječava da bude ono što jest. Cavacchiolijev teatar, uz ispreplitanje toposa i drugačiju viziju svijeta, intelektualnu radoznalost i želju za eksperimentiranjem, karakterizira i snažan osjećaj individualizma i anarhizma. Njegov nemiran duh jasno stavlja do znanja da istodobno želi biti svugdje i nigdje, biti sudionikom svih događaja, osobno i preko svojih likova, po vlastitim pravilima ili, bolje, bez ikakvih pravila. U konačnici, valja reći, da se ta ista dramaturgija može pohvaliti originalnim i inovativnim izričajem i otklonom od klasične strukture otočenteskne drame, što je Cavacchiolija svojedobno i svrstalo u pionire novog teatra.Enrico Cavacchioli, once a renowned journalist, poet and playwright, is barely mentioned in contemporary anthologies or critical surveys. Once a highly respected representative of the Futurist movement, along with being one of the most prominent representatives of the Grotesque theatre, he is now almost completely neglected by critics. Cavacchioli’s theatre brims with symbols and it offers ingenious theatrical solutions and responses to the incompetence heroes have in coping with an inconstant reality. Cavacchioli’s masks are merely the expressions of the author’s sarcasm in relation to life in general and theatre as its projection. The carnival and masks provide cover for all types of behavior of the protagonists. It appears much easier, therefore, to analyze the individual and collective tragedy of the protagonists, prevented by the society to act or behave at will, within a carnivalesque environment. Cavacchioli’s masks, therefore, offer a wide range of sarcastic and realistically direct images of life, a sensation of diversity and impulsivity, and above all, of freedom. Cavacchioli’s theatre is primarily characterized by a strong sensation of anarchism, offering unexpected solutions to the dramatic conflicts in a wide set of topics, in particular in relation to the perception of a deformed reality. Cavacchioli leaves the impression of a curious author who wants to be omnipresent, yet absent; of an author who wants to participate, yet be discretely left aside; of an author whose theatre is original and innovative; and finally, of an author who undoubtedly contributed to the development of a new concept of theatre between the two World Wars

KOMPARATIVNI PRIKAZ ODABRANIH LEKSIČKIH KOLOKACIJA (LAGANI GLAGOL + IMENICA) U HRVATSKOM, TALIJANSKOM I ENGLESKOM JEZIKU I NJIHOVA PRIMJENA U NASTAVI

Ovaj rad tematizira jedno od najvažnijih područja idiomatskog jezika, kolokacije. Posebna se pozornost pritom posvećuje komparativnom prikazu najčešćih konstrukcija sastavljenih od laganog glagola (tal. „verbi supporto“, engl. „light verbs“) i imenice u hrvatskom, engleskom i talijanskom jeziku. Ta je konstrukcija odabrana za analiziranje jer je iznimno česta u najranijem stupnju usvajanja jezika, a cilj usporedbe bio je odrediti podudarnosti u svrhu korištenja pozitivna prijenosa pri poučavanju leksika u talijanskom i engleskom kao stranom jeziku, odnosno spriječiti negativan prijenos u vidu pogrešnih analogija. Istraživanje se temelji na pretpostavci da je količina potpunih podudarnosti u kolokacijama koje se poučavaju u ranim stadijima učenja stranog jezika ograničena, stoga ih je potrebno pravodobno uočiti i svratiti na njih pozornost. Dakle, nakon rasprave o rezultatima usporedne analize istaknuta je važnost poučavanja kolokacija u nastavi, tj. važnost predstavljanja najčešćih kolokacija usporedno s predstavljanjem nove riječi. U skladu s navedenim, zastupa se stav da bi pri učenju jezika bilo korisno i djelotvorno odabrati kolokacijski pristup

Romance Loanwords in the Poetry of Stjepan Pulišelić

Sažetak Predstavljeni rad doprinosi proučavanju romanskih jezika kroz analizu njihova utjecaja na leksik dijalekta otoka Brača, koji se odrazio i u pjesništvu Stjepana Pulišelića. Literatura koja je korištena u istraživanju uključuje devet zbirki pjesama kojima je zajedničko to što su usko vezane za bračku povijest i svakodnevni život otoka. Rad sadrži popis zabilježenih romanskih posuđenica, njihovu podjelu na semantička polja i etimologijsku analizu 33 romanizma koji pripadaju semantičkom polju zvanja i zanimanja. Posuđenice potječu iz talijanskog, mletačkog, tršćanskog, dalmatskog i francuskog jezika, od kojih većina potječe iz mletačkog, odražavajući četiri stoljeća jezične simbioze u razdoblju mletačke uprave u Dalmaciji.This article provides a contribution to the study of Romance languages through an analysis of the influence of various Romance languages on the lexis of the dialect of the island of Brač as it is reflected in the poetry of Stjepan Pulišelić. The literature used in this study includes nine collections of poems which share a focus on themes which are closely connected to the history of Brač and everyday life. The article provides a list of registered Romance loanwords, their classification into semantic fields and an etymological analysis of 33 terms belonging to the semantic fields of occupation and profession. The loanwords include those originating from Italian, Venetian, Triestine, Dalmatic, and French, with most of them deriving from the Venetian language, which reflects four centuries of close interaction during the Venetian occupation of Dalmatia

Uso dei proverbi nell’insegnamento della lingua italiana ai croatofoni

I proverbi con la loro forma particolare, fissa e concisa, ritmicamente organizzata e stimolante adempiono un ruolo di trasferimento d’esperienze, sapere popolare e cognizioni essenziali per la sopravvivenza. Vengono considerati validi strumenti per raggiungere diversi obiettivi educativi e per chiarire il rapporto tra cultura e lingua. La complessità nel collocare e nell’analizzare la struttura dei proverbi spesso scoraggia i docenti ostacolando l᾽impiego didattico di questa inesauribile fonte di diverse sfaccettature didattiche. In questo contributo vengono proposti svariati usi dei proverbi nell’apprendimento dell’italiano come lingua straniera. Un᾽unità didattica, anche nelle sue fasi principali, offre molteplici possibilità di applicazione dei proverbi in tutti gli ambiti dell’insegnamento di base: lessicale, grammaticale, morfosintattico e fonologico. Contemporaneamente apre orizzonti di valore civico culturale. La padronanza dei proverbi in una lingua straniera è un indicatore valido e rilevante della competenza interculturale che fa parte integrante della competenza comunicativa. I proverbi sono nello stesso tempo un incentivo per gli insegnanti a inoltrarsi in significati linguistici non sempre espliciti, difficili da interpretare e dominare a pieno